Postanowilem ten dzien przeznaczyc na odwiedzenie miejsc szczegolnie zwiazanych z polskoscia. Paradoksalnie, wszedzie widac bylo (oprocz litewskich) - flagi brytyjskie. Na Litwie przebywala wowczas z wizyta JKM Elzbieta II.
Zaczlem od pobliskiego kosciola sw. Anny. Ponoc Napoleon Bonaparte tak zachwycil sie wilenskim kosciolem, iz zalowal, ze nie moze go zabrac do Paryza. To jeden z niewielu kosciolow gotyckich na Litwie. Zostal odbudowany w tym, swoim pierwotnym stylu, po pozarze, za panowania Zygmunta Augusta, pomimo ze panowal juz styl renesansowy. Obok znajduje sie charakterystyczny pomnik Mickiewicza, przy ktorym niemal zawsze mozna spotkac fotografujacych sie polskich turystow. Wykonano go wg projektu litewskiego rzezbiarza w latach 80-tych ubieglego wieku, ale wokol niego umieszczono granitowe plyty z niedokoczonego pomnika przedwojennego. Przedstawiaja one wybrane sceny z "Dziadow".
Do obiadu wlocze sie po starowce szukajac wszelkich napisow i tablic, a jest ich calkiem sporo. Przekroj czasowy to XVI wiek az do II wojny, gdy nagle sie to urywa. Blisko gmachu filharmonii lezy klasztor bazylianow. To tam Gustaw w III ksiedze "Dziadow" przemienia sie w Konrada. Niestety cela nie jest udostepniana zwiedzajacym.
Kieruje sie teraz do Ostrej Bramy. Od poludnia wienczy ja renesansowa attyka z reliefem przedstwiajacym gryfy trzymajace litewski herb "Pogon". Tutaj umieszczono slynacy z cudow obraz Matki Boskiej. Poczatkowo umieszczono go w kapliczce drewnianej. Tuz przed wybuchem Powstania Listopadowego karmelici wybudowali nowa, murowana, w stylu klasycystycznym. Umieszczone na kaplicy polskie napisy, "Wieszatiel" Murawiew nakazal zastapic lacinskimi. Po obiedzie zwiedzam kolejnych kilka kosciolow, w ktorych roi sie od polskich tablic nagrobnych. Wreszcie zmierzam na cmentarz na Rossie (Rasu kapines). To najstarsza wilenska nekropolia. W sklad kompleksu wchodza: Stara Rossa, Nowa Rossa, cmentarz wojskowy i mauzoleum "Matka i serce Syna". Chyba nigdzie indziej w okolicy nie mozna poczuc sie jak w Polsce. Nazwiska mowia same za siebie: August Becu i Euzebiusz Slowacki - ojczym i ojciec Juliusza Slowackiego, Joachim Lelewel, Wladyslaw Syrokomla i wiele innych. Leza tu szczatki rowniez wielu osob waznych dla Litwinow i Bialorusinow. Czesc wojskowa miesci groby polskich zolnierzy poleglych w latach 1919-1920.
Po lewej stronie bramy znajduje sie grob Marii z Billewiczow Pilsudskiej z urna z sercem jej syna Jozefa.
Cmentarz jest pieknie polozony na wzgorzach i ocieniony drzewami. Tak pisal o nim Witold Hulewicz:
„Wileńskie cmentarze mają pejzaż gór,
umarli tu jeden ponad drugim leżą,
szczeble innymi miarami się mierzą:
nad zapomnianym kwitną wiecznie pomne bzy,
nędzarz może górować nad panem Becu –
wszystkie widma czekają, aż zapieje kur.
Nie jest tu straszno. Mogę w północ ciemną
siedzieć na grobie, z śmierci dłonią w dłoni,
czuć wiew śmiertelny na spokojnej skroni,
Wilno pode mną, a Boga nade mną.”